Nöbetçi Eczaneler
Elbistan ovasında 1984’te faaliyete geçen Afşin-Elbistan A Termik Santrali ve ardından kurulan B Santrali, yıllardır bölgede hava kirliliği, tarım arazilerinin yok olması ve sağlık sorunlarının artmasıyla anılıyor. Bölgedeki köyleri adeta hayalet kasabalara çeviren santrallerin neden olduğu kirlilik, yöre halkının yaşamını olumsuz etkilemeye devam ediyor. Yeraltı sularının çekilmesiyle evlerde çatlaklar oluşurken, tarım ürünleri küle maruz kalarak çürüyor ve hayvancılık faaliyetleri olumsuz etkileniyor. Bölgede astım, kalp ve kanser gibi hastalıklarda artış gözlemleniyor.
17 BİN ERKEN ÖLÜM
Greenpeace’in 2014 tarihli “Sessiz Katil” raporuna göre, Afşin’deki santrallerin Avrupa’da kirliliğe bağlı muhtemel ölüm oranı en yüksek tesisler arasında olduğu belirtilmişti. Aynı kuruluşun daha sonraki bir raporunda ise santrallerin bugüne kadar 17 bin erken ölüme yol açtığı açıklandı.
Birgün’de yer alan habere göre yaşanan tüm bu olumsuzluklara rağmen, Afşin-Elbistan A Termik Santrali’ne iki yeni ünite eklenmesi için başlatılan ÇED süreci, 2024 yılında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilen “ÇED Olumlu” kararıyla sonuçlandı. Bu karara karşı Afşin ve Elbistan sakinleri, yerel belediyeler, Türk Tabipleri Birliği (TTB), TEMA Vakfı ve Greenpeace Türkiye gibi birçok kurum ve kişi, kararın bilimsel ve teknik dayanaktan yoksun olduğunu ve telafisi imkansız zararlara yol açacağını belirterek iptal davası açtı.
Dava kapsamında, Haziran 2025’te yapılan bilirkişi keşfinin ardından hazırlanan rapor, Kahramanmaraş 4. İdare Mahkemesi’ne sunuldu. Rapor, davacıların itirazlarını haklı çıkarır nitelikte bulgular içeriyor.
BİLİRKİŞİ RAPORUNDAKİ TESPİTLER
Mahkemeye sunulan bilirkişi raporu, projenin ve dayandığı ÇED raporunun birçok kritik noktada yetersiz olduğunu ortaya koydu:
Kamu Yararı Saptanmadı: Yaklaşık 38 milyar Türk Lirası maliyeti olan iki yeni ünitenin eklenmesinde hiçbir kamu yararı bulunmadığı sonucuna varıldı.[10]
Eski Teknoloji: ÇED raporunun, 2006 yılına ait belgelere ve artık yürürlükte olmayan Avrupa Birliği direktiflerine dayandığı, bu durumun santrali daha inşa edilmeden eski teknolojiye mahkum edeceği belirtildi.
Kirlilik Hesaplanmadı: Hava kalitesi modellemesinde, santralin mevcut dört ünitesinin yarattığı ve zaten sınır değerleri aşan kirliliğin dikkate alınmadığı, bu durumun raporun güvenilirliğini ortadan kaldırdığı vurgulandı.
Halk Sağlığı Göz Ardı Edildi: Bölgede solunum yolu hastalıkları ve kanser vakalarının yüksekliğine rağmen, ÇED raporunda istatistiki verilere ve hassas gruplara (çocuklar, yaşlılar, kronik hastalar) yönelik risk analizlerine yer verilmediği tespit edildi. Ayrıca, belirlenen 25-30 metrelik sağlık koruma mesafesinin, bilimsel tavsiyelerin çok altında olduğu ifade edildi.
Tarımsal Tehdit Küçümsendi: Projenin etki alanındaki yüzlerce dönüm tarım arazisinin görmezden gelindiği ve raporda sadece tek bir tarladan bahsedilerek tarıma yönelik tehdidin üstünün örtüldüğü kaydedildi.
Çevresel Etkiler Eksik Değerlendirildi: Yeni ünitelerle %55 oranında artacak kömür ihtiyacının yaratacağı ek çevresel etkilerin ve su kaynaklarına olası tesirlerin kümülatif olarak değerlendirilmediği belirtildi.
Sosyolojik Etkiler Dikkate Alınmadı: Bölge halkının %88,9’unun topraklarına kültürel ve manevi bir değer atfettiği, ancak bilgilendirme süreçlerinin yetersizliği nedeniyle halkın dışlanmış hissettiği ve karar alma süreçlerinin adil olmadığı görüşünün hakim olduğu ifade edildi.
“YENİDEN DEĞERLENDİRİLMELİ”
Elbistan Doğayı ve Hayatı Koruma Platformu, raporun ardından yaptığı açıklamada, bu raporun bölgenin yeni santralleri kaldıramayacağını bir kez daha gösterdiğini belirtti. Platform, daha önce Afşin C Santrali için verilen “ÇED Olumlu” kararının da iptal edildiğini hatırlatarak, mevcut santrallerin etkilerinin dahi yeniden değerlendirilmesi gerektiğini savundu.